Integracja sensoryczna
Możemy śmiało powiedzieć, że to sposób porządkowania przez mózg informacji, odbieranych przez zmysły. Pozwala człowiekowi na celowe działanie, właściwe reakcje organizmu, umożliwia również selekcję informacji i odwołuje się do wcześniejszych doświadczeń. Warto podkreślić, że Integracja Sensoryczna jest procesem, który zachodzi poza świadomością, podobnie jak oddychanie a jej rozwój zaczyna się już w życiu płodowym, a więc towarzyszy nam od początku do końca życia.
Jeszcze niedawno i mało kto słyszał o integracji sesnsorycznej , choć jej podstawy zostały stowrzone w latach 70 XX wieku.
Wyróżniamy cztery poziomy integracji sensorycznej :
Poziom noworodkowy i niemowlęcy, charakteryzuje się on bardzo slinym odbieraniem informacji sensorycznych z otoczenia.
Okres w którym kształtuje się obustronna integracja sensoryczna, dziecko staję się świadome swego ciała a jego ruchy staja się płynne i skoordynowane.
Dziecko zaczyna nabywać umiejętności wspóldziałania z otoczeniem.
Kilkuletnie dziecko nabywa umiejętności abstrakcyjnego myślenia i rozumowania.
Każdy z tych poziomów jest niezwykle ważny w rozwoju dziecka. Po ich prawidłowym wykształceniu dziecko staje się bardziej celowe w działaniu i potrafi panować nad odruchami i reakcjami.
Prawidłowy rozwój zmysłów jest bardzo ważny do prawidłowego funkcjonowania dziecka.
Gdy zadamy pytanie o ilość zmysłów większość z nas wymieni pięć podstawowych- dotyk, węch , słuch, wzrok i smak. Jednak to nie wszystkie. Oprócz nich występują jeszcze dwa istotne zmysły, które często są pomijane: zmysł przedsionkowy (równowagi) oraz zmysł proprioceptywny ( czucie głębokie). Zmysł przedsionkowy wraz ze zmysłem czucia głębokiego odpowiada za informacje do organizmu o położeniu ciała w przestrzeni i punktach odniesienia. Osoby, u których występuje podwrażliwość ( zbyt małe odczuwanie wrażeń ruchowych) są niedostymulowane ruchowo i odczuwają ciągłą, nagłą potrzebę ruchu. Objawia się to np. bujaniem się na krześle, kręceniem się, bieganiem po klasie, zabawami przedmiotami znajdującymi się na ławce. Takie dzieci, ale także dorośli, mogą mieć między innymi problemy ze skoncentrowaniem uwagi. Jeżeli dziecko jest nadwrażliwe ruchowo ( czyli zbyt mocno odbiera bodźce ruchowe), to boi się podejmować aktywności fizycznej. Takie dziecko może mieć trudność ze staniem na jednej nodze, utrzymaniem równowagi, niechętnie bawi się na placu zabawa i boi się wejść na drabinę. Często dzieci z nadwrażliwością przedsionkową mają trudność w nauce jazdy na rowerze. Zmysł proprioceptywny to ściśle ujmując receptory umieszczone w stawach, ścięgnach i mięśniach. Czucie głębokie odpowiada za utrzymywanie prawidłowej pozycji ciała. Ten zmysł wysyła do mózgu informacje, jak się poruszać w przestrzeni i jaka pozycja ciała jest optymalna dla danej czynności. Dzieci, które mają zaburzenia tego zmysłu mogą lubić zderzenie, skoki, mocne przytulanie, zamaszyste wymachy i mocne kopnięcia, ale także w drugą stronę- mogą wpadać na przedmioty, przez co odbierane są, jako niezdarne.
Czym skutkują zaburzenia Integracji Sensorycznej?
Brak pracy terapeutycznej może spowodować to, że dziecko dotknięte zaburzeniami integracji sensorycznej ciągle będzie zmagało się z trudnościami, przez co może obniżyć się jego samoocena, gdyż dziecko w sposób nieuświadomiony za punkt odniesienia przyjmuje kolegów z grupy przedszkolnej lub klasy. Zaburzenia odczuwania zmysłowego powodują utrudnienie rozwoju i funkcjonowania dziecka na wielu płaszczyznach np.: relacji koleżeńskich, polu życia rodzinnego i aktywności fizycznej, trudnośc w uczeniu sie. Część nieprawidłowości w tym zakresie może okazać się znikoma, a wtedy świadome prowadzenie zabaw ruchowych i umożliwienie dziecku częstych zabaw na placach zabaw i skwerkach, bez nadmiernego chronienia przed kontuzjami i urazami, daje szansę na poprawę. Włączenie dzieci w czynności domowe również okazuje się pomocne. Zdarza się jednak, że te działania nie przyniosą skutku. Warto wtedy pomyśleć nad wybraniem się do terapeuty Integracji Sensorycznej, który podczas kilku spotkań diagnostycznych oceni rzeczywistą skalę trudności dziecka i ustali plan działań terapeutycznych.
Jak rozpoznać trudności z zakresu Integracji Sensorycznej?
Co powinno nas nie zaniepokoić i skłonić do wnikliwej obserwacji dziecka pod katem zaburzeń integracji sensorycznej to: -Zbyt mocno, albo zbyt słabo naciska narzędzie kreślarskie ( ołówek, kredka, długopis). -Nie reaguje na dotyk, bądź reaguje zbyt słabo, gdy np. zostanie uderzone. -Jest nadwrażliwe na dotyk, sprawia mu realny ból i nieprzyjemne odczucia. -Dziecko nie toleruje: wysokich dźwięków, metek przy ubraniu, obcinania włosów i paznokci. -Dyskomfort powoduje u dziecka chodzenie boso. -Jest nadmiernie spokojne i mało ruchliwe. -Buja się na krześle i często bawi się przedmiotami na ławce/biurku. -Nadmiernie szuka ruchu, ucieka i biega podczas spacerów, biega po klasie, stwarza zagrożenia podczas zabaw. -Słabo łapie piłkę. -Ma trudności z nauką nowych czynności ruchowych np. jazda na rowerze, łyżwach. -Ma problem z nauką wiązania butów i zapinania guzików. -Jego ruchy są nieskoordynowane, mało pewne i nie są płynne. -Boi się wychodzić na drabinki.
Kto zajmuje się diagnozą i terapią integracji iensorycznej?
Diagnozę i terapie prowadzi wykwalifikowany terapeuta, który odbył wielomiesięczne szkolenie, lub studia podyplomowe i uzyskał dcertyfikat i dopuszczenia do pracy w tym zakresie.Diagnoza polega na zebraniu szczegółowego wywiadu od rodziców odnośnie przebiegu ciąży, porodu, dotychczasowego rozwoju dziecka oraz przeprowadzeniu standaryzowanych testów i prób ruchowych w odpowiednio do tego przygotowanej pracowni. Następnie omawiane są wyniki diagnozy i proponowany jest plan działa terapeutycznych. Choć tak naprawdę terapeuci prowadzą obserwację podczas każdych zajęć.
Gdzie możemy szukać pomocy ?
Na terenie Powiatu Mikołowskiego pomoc znajdziemy w Państwowej Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznej, tam prowadzone są zajęcia terapeutyczne, w naszym okręgu są też poradnie niepubliczne. Publiczna i Niepubliczne Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne obejmują pomocą dzieci ze szkół i przedszkoli znajdujących się w ich rejonie. Diagnozę i Terapię integracji sensorycznej prowadzi również wile specjalistycznych ośrodków rehabilitacji ruchowej, w tym również prywatnych.
Opracowała
Teraputa Integracji Snsorycznej
Monika Roterman